Trzy lata po eksperymentalnej szczepionce – ci pacjenci wciąż wolni od raka

Nowa nadzieja w walce z rakiem nerek – obiecujące wyniki eksperymentalnej szczepionki

Nowatorska szczepionka przeciwnowotworowa opracowana przez naukowców z Dana-Farber Cancer Institute daje nadzieję pacjentom z zaawansowanym rakiem nerek. Wyniki pierwszej fazy badań klinicznych wskazują, że szczepionka jest bezpieczna i skutecznie pobudza odpowiedź immunologiczną organizmu. Co najważniejsze, wszyscy uczestnicy badania, którzy otrzymali szczepionkę trzy lata temu, pozostają wolni od nowotworu.

Przełom w immunoterapii nowotworowej

Szczepionki kojarzą się głównie z ochroną przed chorobami zakaźnymi, takimi jak grypa czy odra. Istnieją jednak preparaty, takie jak szczepionka przeciwko HPV, które skutecznie zapobiegają infekcjom prowadzącym do nowotworów. W przypadku nowotworów szczepienia zwykle pełnią funkcję terapeutyczną – wspierają leczenie lub zapobiegają nawrotom choroby.

Opracowana przez zespół z Dana-Farber Cancer Institute szczepionka została zaprojektowana specjalnie z myślą o pacjentach z zaawansowanym rakiem nerek, u których nowotwór ma tendencję do nawrotów. Dzięki innowacyjnemu podejściu opartego na wykorzystaniu tzw. neoantygenów, naukowcy zwiększyli skuteczność odpowiedzi immunologicznej organizmu na komórki nowotworowe.

Jak działa nowa szczepionka?

Neoantygeny to unikalne białka powstające w wyniku mutacji nowotworowych, które odróżniają komórki rakowe od zdrowych. Dzięki temu mogą stać się celem dla układu odpornościowego. W ramach badań nad nową szczepionką naukowcy pobrali próbki nowotworów od każdego z pacjentów, zidentyfikowali najbardziej charakterystyczne neoantygeny, a następnie stworzyli spersonalizowaną szczepionkę.

„Szczepionki oparte na neoantygenach to spersonalizowane terapie przeciwnowotworowe, które uczą układ odpornościowy rozpoznawania i niszczenia komórek nowotworowych” – wyjaśnił dr Toni Choueiri, główny badacz i onkolog z Dana-Farber Cancer Institute. „Wprowadzamy do organizmu unikalne białka guza pacjenta, które układ odpornościowy identyfikuje jako obce i zwalcza.”

Obiecujące wyniki badań klinicznych

W pierwszej fazie badań klinicznych udział wzięło dziewięciu pacjentów z rakiem nerkowokomórkowym jasnokomórkowym w stadium III lub IV. Wszyscy przeszli standardową operację usunięcia nowotworu, a niektórzy dodatkowo otrzymali preparat immunoterapeutyczny – pembrolizumab, znany z pobudzania odporności organizmu do walki z rakiem.

Wyniki są bardzo zachęcające. Szczepionka nie tylko wywołała silną odpowiedź układu odpornościowego, ale także doprowadziła do dynamicznego wzrostu nowych klonów limfocytów T, które skutecznie rozpoznają i eliminują komórki nowotworowe.

„Zauważyliśmy, że szczepionka wywołuje silną odpowiedź immunologiczną, zdolną do zwalczania kluczowych mutacji nowotworowych, takich jak VHL, co prowadzi do skutecznej walki z rakiem nerek” – podkreślił dr Choueiri.

Sukces w leczeniu raka o niskiej mutagenezie

Badania nad szczepionką pierwotnie rozpoczęto w kontekście czerniaka – nowotworu skóry, który charakteryzuje się dużą liczbą mutacji. Rak nerek natomiast jest mniej podatny na mutacje, co budziło obawy, czy metoda oparta na neoantygenach sprawdzi się w tym przypadku. Wyniki badań pokazują jednak, że nowatorskie podejście działa także w leczeniu tego typu nowotworów, co otwiera nowe możliwości dla immunoterapii.

Co dalej? Kolejne etapy badań

Choć pierwsza faza badań dostarczyła bardzo optymistycznych wyników, naukowcy potrzebują dalszych badań na większej grupie pacjentów, aby potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo szczepionki. Aktualnie trwa międzynarodowe badanie kliniczne, w którym nowa szczepionka zostanie podawana pacjentom po operacji raka nerek w połączeniu z immunoterapią pembrolizumabem.

„Obecnie trwa rekrutacja pacjentów do kolejnej fazy badań. Skupiamy się na osobach, które przeszły operację raka nerek, ale nadal mają wysokie ryzyko nawrotu choroby” – dodał Choueiri.

Jeśli dalsze etapy badań potwierdzą skuteczność terapii, nowa szczepionka może stać się przełomem w leczeniu raka nerek i potencjalnie innych nowotworów. Immunoterapia oparta na personalizowanych szczepionkach może zmienić sposób, w jaki postrzegamy leczenie nowotworów, dając pacjentom większe szanse na długotrwałe zdrowie i życie wolne od raka.