Zaczynamy rozumieć, dlaczego niektórzy odzyskują utraconą wagę
Osoby zmagające się z otyłością, które tracą na wadze, często borykają się z problemem odzyskiwania straconych kilogramów. Proces ten może być częściowo związany z trwałymi zmianami w DNA ich komórek tłuszczowych. Odkrycie to otwiera drzwi do przyszłych metod leczenia, które mogą pomóc w długotrwałym utrzymaniu zdrowej wagi.
Trudności w utrzymaniu wagi
Szacuje się, że około 85% osób z nadwagą lub otyłością, które tracą co najmniej 10% masy ciała, odzyskuje ją w ciągu roku. Choć kluczową rolę odgrywają trudności z długotrwałym utrzymaniem diet niskokalorycznych, badacze twierdzą, że to nie jest jedyny powód. Laura Catharina Hinte z Federalnego Instytutu Technologii w Zurychu zauważa: „Nie może być tak, że wszyscy brakuje nam wystarczającej siły woli, by utrzymać zredukowaną wagę”.
Oprócz aspektów psychologicznych, badania wskazują, że mózg odbiera nagły spadek tkanki tłuszczowej jako zagrożenie. W odpowiedzi organizm zaczyna spalać mniej energii, co utrudnia dalsze utrzymywanie niższej wagi.
Badania nad tkanką tłuszczową
Aby lepiej zrozumieć mechanizmy stojące za tym procesem, Hinte i jej zespół przeprowadzili badania na tkance tłuszczowej pobranej od 20 osób z otyłością, zarówno przed, jak i dwa lata po zabiegu bariatrycznym (operacji zmniejszającej żołądek). Osoby te straciły co najmniej 25% początkowej masy ciała. Tkanka tłuszczowa została również pobrana od 18 osób o zdrowej masie ciała, co pozwoliło na porównanie wyników.
Naukowcy poddali analizie cząsteczki RNA, które kodują białka w komórkach tłuszczowych. Odkryli, że osoby z otyłością miały zmieniony poziom ponad 100 różnych cząsteczek RNA w porównaniu do osób o zdrowej wadze. Co ciekawe, te różnice utrzymywały się nawet dwa lata po utracie znacznej ilości kilogramów.
Procesy zapalne i ryzyko ponownego przyrostu wagi
Zmiany te wydają się nasilać stan zapalny i zakłócać sposób, w jaki komórki tłuszczowe magazynują oraz spalają tłuszcz. Oba te czynniki mogą zwiększać ryzyko ponownego przyrostu wagi. Ferdinand von Meyenn, również z Federalnego Instytutu Technologii w Zurychu, zaznacza, że te zmiany są kluczowe dla zrozumienia, dlaczego osoby z otyłością tak często wracają do swojej pierwotnej wagi.
Aby zbadać, czy zmiany w RNA mogą prowadzić do ponownego przyrostu wagi, naukowcy przeprowadzili eksperyment na myszach. Potwierdzili, że podobne zmiany w RNA utrzymywały się u otyłych myszy nawet po utracie wagi. Następnie karmiono zarówno szczupłe myszy, jak i te, które wcześniej były otyłe, dietą wysokotłuszczową przez jeden miesiąc. W efekcie wcześniej otyłe myszy przybrały średnio 14 gramów, podczas gdy szczupłe – tylko 5 gramów.
Zmiany epigenetyczne jako potencjalny cel terapeutyczny
Badania wykazały również, że komórki tłuszczowe u wcześniej otyłych myszy wchłaniały więcej tłuszczu i cukru, co wskazuje, że zmiany w RNA mogą bezpośrednio przyczyniać się do przyszłego przyrostu wagi. Te zmiany w RNA były napędzane przez tzw. znaczniki molekularne, lub epigenetyczne, które wpływają na strukturę DNA.
Chociaż badanie nie obejmowało poszukiwań tych znaczników epigenetycznych u ludzi ani nie badało, czy uczestnicy odzyskali utracone kilogramy, wnioski z eksperymentów na myszach mogą mieć bezpośrednie przełożenie na ludzi. Henriette Kirchner z Uniwersytetu w Lubece zaznacza, że podobieństwa między fizjologią myszy a ludzi oraz sposób, w jaki środowisko może wpływać na ekspresję genów, potwierdzają tę hipotezę.
Perspektywy przyszłości: leki epigenetyczne
W ciągu kilku dekad leki ukierunkowane na zmiany epigenetyczne mogłyby stać się nowym narzędziem do walki z otyłością. Dzięki lepszej wiedzy na temat mechanizmów epigenetycznych, naukowcy mogą opracować terapie, które pomogą w długotrwałym utrzymaniu zdrowej wagi, co jest nadzieją dla milionów osób na całym świecie zmagających się z problemem otyłości.
