Wyjątkowe skamieniałości ptaka dostarczają wskazówek na temat ewolucji mózgów ptaków

Odkrycie liczącego 80 milionów lat ptasiego skamieniałości z dobrze zachowaną czaszką pozwala naukowcom zbadać szczegóły struktury mózgu tego pradawnego stworzenia. Skamieniałość, nazwana Navaornis hestiae, stanowi niezwykle cenny element układanki, który pozwala lepiej zrozumieć ewolucję ptaków. Znajduje się ona na ewolucyjnej osi między najwcześniejszym znanym ptasim dinozaurem Archaeopteryx, który żył około 150 milionów lat temu, a współczesnymi ptakami.

Fascynujące odkrycie

Skamieniałość Navaornis hestiae odkryto w 2016 roku w pobliżu miejscowości Presidente Prudente w Brazylii. Od razu rozpoznano jej znaczenie ze względu na rzadkość pełnych szkieletów ptaków z tak odległych czasów. Warto podkreślić, że ptak ten żył w późnej kredzie, obok wielkich dinozaurów takich jak Tyrannosaurus i Triceratops.

Choć skamieniałość od samego początku była uważana za wyjątkową, to dopiero w 2022 roku zespół badaczy z Uniwersytetu w Cambridge, pod kierownictwem Daniela Fielda, zdał sobie sprawę, że czaszka tego ptaka jest tak dobrze zachowana, iż możliwe będzie zeskanowanie jej i stworzenie trójwymiarowego modelu mózgu.

Nowe możliwości dzięki zaawansowanej technologii

Dzięki wykorzystaniu tomografii komputerowej (CT), paleontolodzy mogą teraz zajrzeć głębiej w strukturę skamieniałości bez ich fizycznego naruszenia. Jak wyjaśnia Daniel Field, proces ten obejmuje delikatną „cyfrową sekcję”, czyli oddzielanie poszczególnych elementów czaszki, a następnie ich ponowne złożenie w pełną, trójwymiarową rekonstrukcję. Tego typu analizy dostarczają nieocenionych informacji na temat ewolucyjnych zmian mózgu ptaków, a znalezisko Navaornis hestiae pozwala odtworzyć, jak kształtowały się specjalistyczne cechy mózgu u współczesnych ptaków.

Ptasi mózg na ścieżce ewolucji

Na podstawie rekonstrukcji mózgu, zespół badawczy stwierdził, że zdolności poznawcze i umiejętności latania Navaornis były prawdopodobnie mniej rozwinięte niż u dzisiejszych ptaków. Pola mózgowe odpowiedzialne za złożone procesy myślowe i orientację przestrzenną nie były tak powiększone jak u współczesnych gatunków ptaków, co sugeruje, że ptak ten miał ograniczone możliwości w porównaniu do dzisiejszych form latających.

Mimo to, mózg Navaornis był już znacznie bardziej rozwinięty niż u starszych ptasich przodków, takich jak Archaeopteryx. To pokazuje, jak stopniowo ewolucja prowadziła do rozwoju bardziej zaawansowanych umiejętności, co finalnie zaowocowało powstaniem niezwykle złożonych i wyrafinowanych zachowań obserwowanych u współczesnych ptaków.

Wypełnianie luk w ewolucji ptaków

Odkrycie Navaornis hestiae znacząco poszerza naszą wiedzę o ewolucji ptasich mózgów. Jak podkreśla Daniel Field, brakowało dotychczas dobrze zachowanych czaszek ptaków pochodzących z wczesnych stadiów ewolucji tej grupy zwierząt. Znalezisko to wypełnia lukę liczącą około 70 milionów lat, co pozwala lepiej zrozumieć, jak rozwijały się charakterystyczne struktury mózgowe współczesnych ptaków.

Dzięki temu odkryciu możemy teraz lepiej śledzić, jak ptaki ewoluowały od swoich dinozaurzych przodków po dzisiejsze zaawansowane formy. Jest to ważny krok w badaniach nad ewolucją ptaków i może przynieść kolejne, fascynujące odkrycia w przyszłości.