„Planeta 10 razy większa od Ziemi należy do najmłodszych odkrytych obiektów”

Odkrycie nowej planety krążącej wokół gwiazdy oddalonej o około 520 lat świetlnych od Ziemi dostarcza niezwykłego okna na wczesne etapy formowania się planet. Ta młoda planeta, orbitująca wokół gwiazdy o wieku szacowanym na 3 miliony lat, jest jednym z najmłodszych znanych obiektów tego typu we wszechświecie.

Unikalne cechy młodego systemu planetarnego

Gwiazda, wokół której krąży odkryta planeta, to wczesna gwiazda karłowata, znacznie słabsza i mniej masywna niż nasze Słońce. Jej wiek został oszacowany na podstawie analizy intensywności i długości fal emitowanego światła. Zespół naukowców pod kierownictwem Madyson Barber z Uniwersytetu Karoliny Północnej w Chapel Hill wykorzystał dane zebrane przez satelitę TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite), aby przeanalizować to niezwykłe zjawisko. Odkryli, że planeta, której masa wynosi około jednej trzeciej masy Jowisza, a średnica jest dziesięciokrotnie większa niż Ziemi, ujawniła swoją obecność poprzez spadek jasności gwiazdy, gdy przechodziła przed nią.

Charakterystyka nowo odkrytej planety

Zebrane dane sugerują, że planeta może być dużym skalistym obiektem, tzw. super-Ziemią, lub małym gazowym gigantem, określanym jako sub-Neptun, który wciąż znajduje się w procesie formowania się. Według Barber, stworzenie planety podobnej do Ziemi trwało od 10 do 20 milionów lat – co miało miejsce około 4,5 miliarda lat temu. „Dlatego zaskakujące było odkrycie obiektu na tak wczesnym etapie, już po zaledwie 3 milionach lat” – podkreśla badaczka.

Co więcej, ten system planetarny nadal posiada dysk protoplanetarny złożony z pyłu i gazu, co wskazuje, że zarówno gwiazda, jak i planety wciąż się formują. Jednak dysk ten jest nietypowo przesunięty względem płaszczyzny układu, co jest zjawiskiem trudnym do wyjaśnienia. „Nie jesteśmy pewni, co spowodowało tę niezgodność” – mówi Barber. „Jednym z możliwych wyjaśnień jest przejście pobliskiej gwiazdy, które mogło zakłócić proces formowania się systemu.”

Problematyczna bliskość planety względem gwiazdy

Ciekawym aspektem nowo odkrytej planety jest jej niezwykle bliska orbita – potrzebuje jedynie dziewięciu dni, aby okrążyć swoją gwiazdę. To wywołuje pytania o możliwość formowania się planet w tak bliskiej odległości od gwiazdy. Na przykład w Układzie Słonecznym uważa się, że gigantyczne planety przemieszczały się na swoich orbitach w trakcie migracji, co mogło tłumaczyć ich obecne pozycje. Odkrycie to sugeruje, że szybka migracja planet może być powszechnym zjawiskiem.

Znaczenie badania młodych planet

O ile inne znane młode planety są zazwyczaj znacznie większymi obiektami, ta konkretna planeta może dostarczyć informacji bardziej odpowiadających procesom, które miały miejsce w naszym Układzie Słonecznym. „Analizując te światy, staramy się oszacować, jak szybko mogło rozpocząć się formowanie planet w młodym Układzie Słonecznym” – mówi Melinda Soares-Furtado z Uniwersytetu Wisconsin-Madison.

Niektóre młode gwiazdy obserwowano już z przerwami w ich dyskach protoplanetarnych po zaledwie pół miliona lat, co wskazuje na tworzenie się planet niemal równocześnie z ich gwiazdami macierzystymi. „Wszystko wskazuje na to, że procesy te zachodzą bardzo wcześnie,” dodaje Soares-Furtado. „Obserwowanie takich systemów to jak uchwycenie migawki w kluczowym momencie formowania się planet.”