„Mutantne komary z londyńskiego metra mają zaskakująco dawne pochodzenie”
Komar, który zyskał sławę jako „moskit londyńskiego metra”, okazał się znacznie starszy, niż wcześniej sądzono. Nowe badania wskazują, że Culex pipiens f. molestus wyewoluował do życia w środowisku miejskim na długo przed pojawieniem się kolei podziemnej w XIX wieku.
Gatunek ten występuje w miastach na całym świecie, ale stał się szczególnie znany po II wojnie światowej, gdy dawał się we znaki mieszkańcom Londynu, szukającym schronienia w tunelach metra podczas bombardowań. Do tej pory uważano, że odmiana molestus wyewoluowała stosunkowo niedawno, przystosowując się do życia w miejskich podziemiach.
Nowe spojrzenie na ewolucję komara miejskiego
Badacze z Uniwersytetu Princeton, kierowani przez Lindy McBride, postanowili przyjrzeć się bliżej pochodzeniu tego owada. W tym celu przeanalizowali DNA 790 komarów pochodzących z 44 krajów. W badaniach uwzględniono zarówno odmianę molestus, jak i jej bliskiego kuzyna – Culex pipiens f. pipiens, który preferuje żywienie się krwią ptaków.
Wyniki badań wykazały, że molestus nie pojawił się w londyńskim metrze, lecz prawdopodobnie wyewoluował na Bliskim Wschodzie tysiące lat temu. Naukowcy przedstawili trzy główne dowody na poparcie tej tezy.
Bliskowschodnie korzenie komara molestus
Po pierwsze, analiza genetyczna wykazała, że molestus jest bliżej spokrewniony z odmianą pipiens zamieszkującą basen Morza Śródziemnego niż z populacjami z północnej Europy. To sugeruje, że jedna forma ewoluowała z drugiej.
Po drugie, komary molestus z obszaru wschodniego Morza Śródziemnego wykazują większą zmienność genetyczną niż te zamieszkujące północną Europę. „To sugeruje, że są tam obecne znacznie dłużej” – mówi McBride.
Trzecim argumentem jest brak odmiany pipiens na Bliskim Wschodzie. Oznacza to, że przodkowie komara molestus mogli tam ewoluować w izolacji, nie krzyżując się z kuzynami preferującymi krew ptaków. To znacznie ułatwiło im przystosowanie się do pasożytowania na ludziach.
Historia sięgająca tysięcy lat wstecz
Analiza mutacji genetycznych sugeruje, że komary te są znacznie starsze, niż wcześniej przypuszczano. „Nasze obliczenia wskazują, że musiały pojawić się co najmniej 1000 lat temu, a bardziej prawdopodobne jest, że ich ewolucja rozpoczęła się od 2000 do nawet 10 000 lat temu” – mówi McBride. Co ciekawe, ten przedział czasowy zbiega się z rozwojem rolnictwa na Bliskim Wschodzie, co mogło stworzyć sprzyjające warunki do adaptacji komarów do ludzkich osiedli.
„Zamiast ewoluować od podstaw w miejskich podziemiach, molestus już wcześniej posiadał przystosowania do życia w miastach” – tłumaczy McBride. „Po osiedleniu się w środowiskach miejskich mógł podlegać dalszym adaptacjom”.
Potencjalne zagrożenia dla zdrowia publicznego
Naukowcy podkreślają, że miejskie środowisko sprzyja krzyżowaniu się odmian komarów ssących krew zarówno ludzi, jak i ptaków. To może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia publicznego. Hybrydowe formy tych owadów mogą wykazywać zmienione zachowania i zwiększoną zdolność do przenoszenia groźnych wirusów, takich jak wirus Zachodniego Nilu.
Choć hybrydyzacja nie jest zjawiskiem częstym, może prowadzić do powstania populacji komarów zdolnych do przenoszenia chorób między ptakami a ludźmi, co zwiększa ryzyko epidemii. To pokazuje, jak ważne są dalsze badania nad ewolucją i ekologią tych owadów.
Nowe odkrycia rzucają światło na długą historię adaptacji komarów do ludzkich siedlisk. Okazuje się, że te uciążliwe owady towarzyszą nam od tysięcy lat i wciąż zmieniają się, by przetrwać w dynamicznie rozwijających się miastach.
