15,800-letnia rycina może być jednym z najstarszych przedstawień rybołówstwa

W trakcie ostatniego zlodowacenia, osoba żyjąca wzdłuż Renu, na terenie dzisiejszej Europy, wzięła do ręki kawałek skały i wyrzeźbiła obraz, który najprawdopodobniej przedstawia rybę złapaną w sieci. Nie mogła przewidzieć, że 15 800 lat później naukowcy ogłoszą tę rzeźbę jednym z najstarszych dowodów na istnienie rybołówstwa w historii ludzkości.

Odkrycie starożytnego rybołówstwa

Badacze z Uniwersytetu Durham w Anglii oraz Leibniz-Zentrum für Archäologie w Niemczech, posługując się zaawansowanymi technikami obrazowania, odkryli rycinę ryby ukrytą za siatkowatymi wzorami na starożytnej płytce ze skały łupkowej. Według zespołu badaczy, wzory te mogą być interpretowane jako symbole przedstawiające sieci rybackie lub pułapki na ryby, co czyni ten artefakt nie tylko najstarszym dowodem na istnienie rybołówstwa w prehistorii Europy, ale również jedynym materialnym śladem, jak paleolityczni łowcy-zbieracze łowili ryby. Oczywiście, prawdziwość tej interpretacji zależy od dalszych badań.

„Chociaż wiadomo, że ryby stanowiły część diety paleolitycznych łowców-zbieraczy, do tej pory nie mieliśmy dowodów na to, jak dokładnie były one łowione,” wyjaśniają badacze w oświadczeniu Leibniz-Zentrum für Archäologie.

Archeologiczne odkrycia w Gönnersdorf

To najnowsze znalezisko jest jednym z setek odkrytych grawerowanych płytek, które archeolodzy odnaleźli na stanowisku Gönnersdorf — obozowisku epoki lodowcowej, położonym na terenie dzisiejszych Niemiec. Łowcy-zbieracze zamieszkiwali to miejsce około 15 800 lat temu. Oprócz stylizowanych wizerunków kobiet, inne ryciny przedstawiają zwierzęta kluczowe dla przetrwania ludzi późnego górnego paleolitu, takie jak włochate nosorożce, dzikie konie, mamuty, renifery, a teraz także ryby.

Zespół badaczy zauważa, że odkrycie tej płytki z wizerunkiem ryby stanowi znaczące odejście od wcześniejszych interpretacji ikonografii tego miejsca, które głównie skupiały się na realistycznych przedstawieniach fauny. Oznacza to, że artyści epoki lodowcowej nie ograniczali się wyłącznie do obrazowania zwierząt i ludzi, lecz również uwieczniali codzienne czynności, takie jak rybołówstwo.

Zaawansowane techniki badawcze

Odkrycie ryby na płytce było częścią szerszego projektu badawczego, mającego na celu zrozumienie roli, jaką te płytki odgrywały w życiu wczesnych łowców-zbieraczy. Zespół interdyscyplinarny, w którym znaleźli się archeolodzy, specjaliści od psychologii wizualnej oraz eksperci od zaawansowanych technik obrazowania, takich jak Reflectance Transformation Imaging (RTI), wykorzystał nowoczesne technologie, aby ujawnić szczegóły powierzchni niewidoczne gołym okiem.

Badacze sugerują, że tekstura i kształt płytek mogły wpływać na to, co artyści epoki lodowcowej postanowili na nich uwiecznić. Proces ten określany jest mianem pareidolii — zjawiska, w którym człowiek przypisuje znaczenie przypadkowym wzorom, podobnie jak widzimy kształty w chmurach. Ponadto, spekuluje się, że społeczności późnego górnego paleolitu mogły włączać rybołówstwo do swoich praktyk symbolicznych i społecznych.

Nowe spojrzenie na stare technologie

Najważniejsze wnioski, jakie płyną z tego odkrycia, przypominają, że brak zachowanych dowodów na niektóre technologie — takie jak sieci rybackie — nie oznacza, że nie miały one swoich korzeni w głębokiej prehistorii. Ostatecznie, płytka z Gönnersdorf dołącza do bogatego dorobku sztuki epoki lodowcowej, rzuca nowe światło na to, jak nasi przodkowie byli w stanie zdobywać ryby, i dostarcza potencjalnego dowodu na to, że paleolityczni artyści czerpali inspirację nie tylko z natury, ale także z codziennych czynności.