Czy czystsze powietrze przyspiesza globalne ocieplenie bardziej, niż się spodziewaliśmy?

Nowe spojrzenie na wpływ zanieczyszczenia powietrza na globalne ocieplenie

James Hansen, znany klimatolog, który już w latach 80. ostrzegał świat przed globalnym ociepleniem, ponownie alarmuje, że konsekwencje redukcji zanieczyszczenia powietrza mogą być niedoszacowane. Jego najnowsza analiza sugeruje, że zmniejszenie emisji aerozoli mogło znacząco przyczynić się do rekordowych wzrostów temperatur w ostatnich latach.

Nieoczekiwane konsekwencje redukcji zanieczyszczeń

Hansen twierdzi, że ludzkość zawarła swoisty „faustowski pakt”, wykorzystując aerozole do maskowania niemal połowy efektu cieplarnianego wywołanego emisją gazów cieplarnianych. Aerozole te, zawarte w zanieczyszczeniu powietrza, odbijają promieniowanie słoneczne, co ma efekt chłodzący na klimat. Jednak w miarę jak świat zmniejsza emisje zanieczyszczeń, ten efekt zanika, odsłaniając pełny wpływ gazów cieplarnianych na globalne temperatury.

Nie wszyscy naukowcy zgadzają się z wnioskami Hansena. Michael Diamond z Uniwersytetu Stanowego Florydy podkreśla, że konkluzje te znajdują się na górnej granicy tego, co można uznać za wiarygodne. Wciąż istnieją znaczne niepewności co do rzeczywistego wpływu redukcji zanieczyszczeń na klimat.

Rekordowe temperatury jako sygnał ostrzegawczy

Wzrost średnich globalnych temperatur w latach 2023 i 2024 przekroczył oczekiwania klimatologów. Chociaż głównymi czynnikami ocieplenia są rosnące stężenia gazów cieplarnianych i ocieplenie wód Pacyfiku, to według Hansena dodatkowym czynnikiem może być zmniejszona ilość aerozoli w atmosferze. Wcześniejsze badania sugerowały, że redukcja zanieczyszczeń mogła przyczynić się do przyspieszenia tempa ocieplenia, a najnowsze analizy dodatkowo wzmacniają tę tezę.

Regulacje dotyczące emisji statków i ich możliwy wpływ

Jednym z kluczowych czynników, na które zwracają uwagę badacze, jest wprowadzenie w 2020 roku przepisów ograniczających zawartość siarki w paliwach żeglugowych. Zmniejszenie ilości siarki w paliwie doprowadziło do spadku emisji aerozoli nad oceanami, co stworzyło niezamierzony eksperyment pozwalający na bardziej precyzyjne określenie wpływu aerozoli na klimat.

Hansen i jego zespół przeanalizowali dane dotyczące ruchliwych szlaków żeglugowych na Pacyfiku, mierząc ilość promieniowania słonecznego pochłanianego przez Ziemię po redukcji aerozoli. Ich szacunki wskazują, że zmiana ta zwiększyła ilość ciepła docierającego do Ziemi o 0,5 wata na metr kwadratowy – co odpowiada skutkowi dziesięcioletnich globalnych emisji dwutlenku węgla na obecnym poziomie.

Implikacje dla przyszłości klimatu

Jeśli te wyniki są poprawne, oznacza to, że efekt chłodzący aerozoli ukrywał pełny wpływ emisji gazów cieplarnianych przez ostatnie dekady. Ostatecznie może to sugerować, że globalny klimat jest znacznie bardziej wrażliwy na emisję gazów cieplarnianych, niż wcześniej sądzono. Może to również oznaczać, że zbliżamy się szybciej do progów krytycznych zmian klimatycznych, takich jak spowolnienie kluczowych prądów oceanicznych na Atlantyku czy potencjalne załamanie pokrywy lodowej na Antarktydzie Zachodniej.

Aby przeciwdziałać tym zagrożeniom, Hansen i jego zespół sugerują poważniejsze rozważenie technologii chłodzenia planety, takich jak geoinżynieria słoneczna, która mogłaby częściowo zrównoważyć efekt ocieplenia poprzez odbijanie większej ilości promieniowania słonecznego.

Kontrowersje i dalsze badania

Nie wszyscy eksperci zgadzają się z wnioskami Hansena. Tianle Yuan z University of Maryland Baltimore County uważa, że szacunek 0,5 wata na metr kwadratowy jest znacznie wyższy niż inne wcześniejsze analizy dotyczące wpływu redukcji aerozoli z transportu morskiego. Gavin Schmidt z NASA twierdzi, że liczba ta jest prawdopodobnie zawyżona, ponieważ nie uwzględnia innych czynników, takich jak spadek zanieczyszczeń w Chinach czy naturalne zmienności klimatyczne.

Shiv Priyam Raghuraman z Uniwersytetu Illinois Urbana-Champaign sugeruje, że rekordowe temperatury z 2023 roku mogą być w pełni wyjaśnione przez zmiany temperatury Pacyfiku, bez konieczności odwoływania się do redukcji aerozoli. Podkreśla, że potrzebne są dalsze badania, aby precyzyjnie określić rolę aerozoli w globalnym ociepleniu.

Podsumowanie

Choć wciąż istnieje wiele niewiadomych, jedno jest pewne – klimat zmienia się szybciej, niż przewidywano. Jeśli redukcja zanieczyszczeń faktycznie przyczynia się do przyspieszenia ocieplenia, świat może stanąć przed jeszcze większym wyzwaniem w walce z kryzysem klimatycznym. W obliczu tych doniesień konieczne staje się jeszcze dokładniejsze zrozumienie mechanizmów klimatycznych i wdrożenie skutecznych strategii adaptacyjnych oraz redukcyjnych.